ولایت پنجشیر از جمله ولایات شمالی افغانستان بوده که نقاط این ولایت از کوها پوشانیده شده است،که مرکز این ولایت شهر بازارک است.

احمد شاه مسعود فرمانده مجاهدین افغان از پنجشیر و مشهور به شیر پنجشیر بود.

مناطق این ولایت تا سال ۱۳۸۳ خورشیدی بخشی از ولایت (استان) کاپیسا بودند و ولسوالی‌های پنجشیر، حصه اول پنجشیر و حصه دوم پنجشیر را در پروان تشکیل می‌دادند. ولسوالی‌های کنونی عبارتند از: اَنابه، بازارک، پریان، خِنج، دَره، روخه، شُتُل.

موقعیت جغرافیایی ولایت پنجشیر:

ولایت پنجشیر به فاصله ۱۲۰ کیلومتری به طرف شمال شرق کابل در بین دو شاخه جنوبی هندوکش، از شمالشرق به جنوب غرب موازی به امتداد هندوکش واقع است و دره‌های فرعی آن از شمال به جنوب و از جنوب به شمال امتداد داشته وبه دره عمومی پنجشیر وصل می‌شود.

ارتفاع آن ۲۲۱۷ متر از سطح دریا بوده و در نقاط مرتفع به ۶۰۰۰ متر از سطح دریا می‌رسد. طول آن از دالان سنگ تا پای کوتل انجمن زیاده از ۱۲۵ کیلومتر است.

عرض دره پنجشیر اندازه‌های مختلفی دارد که بدون وسایل و وسایط فنی تعیین شده نمی‌تواند. پنجشیر از طرف شمال متصل است به خوست فرنگ و ولایت تخار و اندراب در ولایت بغلان واز طرف جنوب به نجراب سنجن و در نامه و ریزه کوهستان واز جانب مشرق و شمالشرق به نورستان و بدخشان واز طرف غرب به شتل احاطه‌است.

رود پنجشیر از کوهستان هندوکش و نزدیکی گذرگاه انجمن سرچشمه می‌گیرد و به سوی جنوب شرقی جریان می‌یابد. پنجشیر از میان گدارهای باریک با دیواره‌های بلند می‌گذرد و در مسیر خود چندین شاخهٔ دیگر مانند غوربند و پریان دریا را دریافت می‌کند و سپس در حدود ۴۸ کیلومتری شرق کابل به رود کابل می‌پیوندد، پنجشیر از رودهایی دائمی افغانستان است و طول آن به ۳۲۰ کیلومتر می‌رسد.

مردم ولایت پنجشیر:

مردمان ولایت پنجشیر اکثرا تاجیک بوده که زبان آنها فارسی دری است، همچنان هزاره ها، نورستانی ها و پشه ای ها نیز در این ولایت سکونت دارند.

تقسیمات اداری ولایت پنجشیر:

درحال حاضر تقسیمات اداری پنجشیر به این قسم است:

ولسوالی پریان
ولسوالی خنچ
ولسوالی دره
ولسوالی رخه
ولسوالی عنابه
ولسوالی شتل

اقتصاد ولایت پنجشیر:

ولایت پنجشیر از معادن زیاد فیروزه و لاجورد بوده بهره مند که اکثر استخراجات این معادن بصورت غیره قانونی صورت میگیرد. همچنان دریای ولایت پنجشیر از به اقتصاد این ولایت کمک زیادی میکند.

نام پنجیشیر:

اهالی پنجشیر بر این معتقد اند که در سابق نام این ولایت کجکن بوده است ولی در اسناد معتبر تاریخی پنجهیر ظبط شده است.

اقلیم پنجشیر:

ولایت پنجشیر دارای اقلیم فوق العاده خوب و مرطوب میباشد، که این اعتدال در زمستان و تابستان رعایت شده است، تابستان آنچنان گرمی و زمستان آنچنان سردی ندارد.

برای رشد و پرورش کودکان اقلیمی بسیار مناسب است، کسانی که در پنجشیر زاده و کلان میشوند دارای هوش نسبتا بالا و اجتماعی میباشند که از جمله آن نیک مردان میتوان به مرحوم احمد شاه مسعود نیز اشاره کرد.

کشت زراعت:

کشت و زراعت این ولایت انواع و اقسام میوجات تشکیل داده که از جمله مشهورترین میوه جات این ولایت انگور حسینی و توت میباشد.

منبع : کابلی ها